Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η αυτοματοποίηση αλλάζουν ραγδαία τον κόσμο της εργασίας. Πολλοί αναρωτιούνται ποιες δουλειές κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέχρι το 2030 και ποιες θα αντέξουν στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Παρά τους φόβους, η εικόνα δεν είναι μόνο ζοφερή. Νέες ευκαιρίες δημιουργούνται. Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, μέχρι το 2030 αναμένεται να χαθούν περίπου 92 εκατομμύρια θέσεις εργασίας λόγω της τεχνολογίας, αλλά θα δημιουργηθούν 170 εκατομμύρια νέες, δηλαδή καθαρή αύξηση 78 εκατομμυρίων θέσεων παγκοσμίως. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις προβλέπονται σε τομείς όπως τα Big Data, η κυβερνοασφάλεια, οι πράσινες τεχνολογίες και η ανάπτυξη λογισμικού. Το μέλλον της εργασίας διαμορφώνεται από τάσεις όπως η τεχνολογική εξέλιξη, η πράσινη μετάβαση και οι δημογραφικές αλλαγές.
Η τεχνητή νοημοσύνη (ai) και τα επαγγέλματα που θα αντέξουν στην αγορά εργασίας
Η αγορά εργασίας ήδη νιώθει την επίδραση της AI. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν καταργεί μόνο επαναλαμβανόμενες χειρωνακτικές εργασίες. Επεκτείνεται και σε τομείς γνώσης που θεωρούνταν μέχρι πρότινος ασφαλείς. Για παράδειγμα, εταιρείες εφαρμόζουν chatbots και ψηφιακούς βοηθούς για την εξυπηρέτηση πελατών, αυτοματοποιώντας μεγάλο μέρος των τυποποιημένων αιτημάτων. Μοντέλα όπως το ChatGPT της OpenAI ή το Claude της Anthropic παράγουν κείμενα, μεταφράσεις και σχέδια, επηρεάζοντας επαγγέλματα όπως οι μεταφραστές, οι συντάκτες και οι γραφίστες. Ορισμένα επαγγέλματα κινδυνεύουν περισσότερο από άλλα, καθώς η AI και η ρομποτική αυτοματοποίηση αναλαμβάνουν εργασίες με υψηλό ποσοστό επαναληψιμότητας.
Την ίδια στιγμή, νέες θέσεις εργασίας εμφανίζονται. Η AI δημιουργεί ζήτηση για ειδικούς σε τεχνολογίες όπως η μηχανική μάθηση, το big data και το cloud. Επιπλέον, παρατηρείται αυξημένη ζήτηση σε επαγγέλματα φροντίδας και εκπαίδευσης, καθώς η ανθρώπινη επαφή παραμένει αναντικατάστατη. Χαρακτηριστικό είναι ότι ρόλοι όπως οι διανομείς, οι αγρότες ή οι κατασκευαστές αναμένεται να παρουσιάσουν από τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε απόλυτους αριθμούς μέχρι το 2030. Αντίθετα, θέσεις όπως οι ταμίες και οι διοικητικοί βοηθοί προβλέπεται να μειωθούν δραστικά.
Στην Ελλάδα, οι προκλήσεις είναι εντονότερες. Εκτιμάται ότι 36% των εργασιακών καθηκόντων στη χώρα μας ενδέχεται να εκτελείται από μηχανές έως το 2030, ποσοστό πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Επιπλέον, 7 στους 10 εργαζομένους θα χρειαστούν reskilling ή upskilling (επανεκπαίδευση/αναβάθμιση δεξιοτήτων) για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Το 63% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι η ψηφιακή μετάβαση θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο που λειτουργούν μέσα στην επόμενη πενταετία.
Τα επαγγέλματα που κινδυνεύουν περισσότερο από την αυτοματοποίηση
Πριν εξετάσουμε τα επαγγέλματα που θα αντέξουν, είναι χρήσιμο να δούμε ποια είναι πιο ευάλωτα απέναντι στην αυτοματοποίηση και το AI. Γενικά, εργασίες που βασίζονται σε επανάληψη ή προβλέψιμα μοτίβα αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Ενδεικτικές κατηγορίες επαγγελμάτων που κινδυνεύουν να αντικατασταθούν από την τεχνητή νοημοσύνη ή ρομποτικά συστήματα είναι:
Διοικητικοί βοηθοί, γραμματείς και back-office υπάλληλοι: Ήδη η ψηφιοποίηση γραφείου, τα εργαλεία RPA και οι έξυπνοι βοηθοί AI αναλαμβάνουν καθήκοντα όπως αρχειοθέτηση, διαχείριση εγγράφων, καταχώρηση δεδομένων και προγραμματισμό ραντεβού. Το WEF προβλέπει ότι τέτοιες θέσεις θα υποστούν από τις μεγαλύτερες μειώσεις έως το 2030. Πολλές διαδικασίες σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα γίνονται ήδη ηλεκτρονικά, περιορίζοντας την ανάγκη για προσωπικό.
Ταμίες σε τράπεζες και λιανεμπόριο: Τα αυτόματα ταμεία (self-checkout), οι ανέπαφες πληρωμές και το e-banking μειώνουν δραστικά την ανάγκη για φυσικούς ταμίες. Ήδη σε σούπερ μάρκετ βλέπουμε ολοένα και περισσότερα self-checkout, ενώ οι τράπεζες ψηφιοποιούν τις συναλλαγές. Οι θέσεις ταμία συγκαταλέγονται στις κορυφαίες κατηγορίες εργασίας που μειώνονται διεθνώς, με υψηλή πιθανότητα αυτοματοποίησης πάνω από 70%.
Τηλεφωνητές και εκπρόσωποι call center: Οι δουλειές στην εξυπηρέτηση πελατών ήδη μετασχηματίζονται. Τα chatbots και τα φωνητικά συστήματα AI (voice bots) είναι ικανά να απαντούν στα πιο συχνά ερωτήματα πελατών, λύνοντας προβλήματα χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Έτσι, μειώνεται η ανάγκη για προσωπικό σε τηλεφωνικά κέντρα, ειδικά για απλές κλήσεις υποστήριξης. Οι άνθρωποι παραμένουν κυρίως για πιο σύνθετα ή ευαίσθητα περιστατικά που απαιτούν προσωπική κρίση.
Υπάλληλοι καταχώρησης δεδομένων και λογιστές: Εργασίες όπως η εισαγωγή τιμολογίων, η αρχειοθέτηση και ο βασικός λογιστικός έλεγχος αυτοματοποιούνται με τεχνολογίες OCR, λογιστικά λογισμικά και συστήματα ERP. Ένα μεγάλο μέρος των τυποποιημένων οικονομικών διαδικασιών μπορεί ήδη να γίνει από υπολογιστές, μειώνοντας τις ευκαιρίες σε entry-level διοικητικές θέσεις.
Βασικοί μεταφραστές, συντάκτες και άλλες εργασίες γνώσης: Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα AI (π.χ. Google Translate NMT, ChatGPT) έχουν επιτύχει υψηλή ακρίβεια σε γενικές μεταφράσεις και στην παραγωγή κειμένου. Η Microsoft, μάλιστα, σε πρόσφατη έρευνα ανέδειξε επαγγέλματα όπως ο μεταφραστής, ο συντάκτης και ακόμη και ορισμένοι ρόλοι στην εκπαίδευση ως ιδιαίτερα ευάλωτα στην AI. Φυσικά, παραμένει ανάγκη για εξειδικευμένη επιμέλεια, δημιουργική γραφή και στρατηγικό περιεχόμενο από ανθρώπους, όμως οι καθαρά επαναλαμβανόμενες πτυχές αυτών των εργασιών κινδυνεύουν να αυτοματοποιηθούν.
Εργάτες και οδηγοί οχημάτων (σε βάθος χρόνου): Σε βιομηχανίες, ρομποτικοί βραχίονες και αυτοματοποιημένες γραμμές παραγωγής αντικαθιστούν σταδιακά χειρωνακτικές εργασίες ρουτίνας. Παρόμοια, στον τομέα των μεταφορών, η πιλοτική αυτόνομη οδήγηση και τα drones αρχίζουν να εκτοπίζουν μέρος των οδηγών ταξί ή διανομών. Αν και μέχρι το 2030 τα περισσότερα οχήματα δεν θα είναι πλήρως αυτόνομα, οι τεχνολογίες αυτές περιορίζουν την ανάγκη για οδηγούς σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα (π.χ. αυτοματοποιημένα δρομολόγια σε κλειστές εγκαταστάσεις).
Είναι φανερό ότι οι εργασίες με προβλεπόμενα, τυποποιημένα καθήκοντα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των ευάλωτων επαγγελμάτων.
Αντίθετα, όσο μια δουλειά απαιτεί ανθρώπινη κρίση, δημιουργικότητα, πολύπλευρη σκέψη ή φυσική παρουσία σε μεταβαλλόμενο περιβάλλον, τόσο δυσκολότερα θα αντικατασταθεί πλήρως από AI ή ρομπότ. Στη συνέχεια, θα επικεντρωθούμε σε αυτές τις πιο ανθεκτικές επαγγελματικές κατηγορίες.
Η τεχνητή νοημοσύνη και τα επαγγέλματα που θα αντέξουν
Παρά τις σαρωτικές αλλαγές, πολλά επαγγέλματα του μέλλοντος όχι μόνο θα επιβιώσουν αλλά και θα αυξήσουν τη ζήτησή τους. Τα κοινά χαρακτηριστικά τους είναι ότι αξιοποιούν δεξιότητες που οι μηχανές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν εύκολα, όπως η δημιουργικότητα, η ενσυναίσθηση, η πολύπλοκη χειρωνακτική δεξιότητα και η στρατηγική σκέψη ή εντάσσονται σε νέους τεχνολογικούς και κοινωνικούς τομείς. Ακολουθούν οι βασικές επαγγελματικές κατηγορίες που θεωρούνται πιο βιώσιμες απέναντι στο AI και την αυτοματοποίηση:
Υγεία & φροντίδα
Επαγγέλματα στον τομέα της υγείας, όπως γιατροί, νοσηλευτές, φροντιστές ηλικιωμένων και γενικά οι επαγγελματίες πρόνοιας, θα παραμείνουν σε υψηλή ζήτηση. Η γήρανση του πληθυσμού και οι αυξανόμενες ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης σημαίνουν ότι μέχρι το 2030 θα χρειάζονται περισσότεροι νοσηλευτές και φροντιστές από ποτέ. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθά στη διάγνωση ή στην παρακολούθηση ασθενών, αλλά η ανθρώπινη επαφή, η εμπιστοσύνη και η ηθική ευθύνη στην υγεία δεν αυτοματοποιούνται. Οι ασθενείς θα εξακολουθούν να χρειάζονται την ανθρώπινη παρουσία και ενσυναίσθηση ενός επαγγελματία υγείας.
Εκπαίδευση & κατάρτιση
Παρά την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση (π.χ. προσαρμοσμένα e-learning συστήματα), οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές θα συνεχίσουν να παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές και οι μέντορες προσφέρουν κάτι περισσότερο από γνώση. Παρέχουν καθοδήγηση, έμπνευση και κοινωνική μάθηση. Μέχρι το 2030, καθώς θα αυξάνεται ο πληθυσμός σε ηλικία μάθησης σε ορισμένες περιοχές και θα απαιτούνται νέες δεξιότητες, θα υπάρχει ανάγκη για ικανούς εκπαιδευτικούς και συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού. Η AI θα λειτουργεί ως εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, όχι ως υποκατάστατό τους.
Δημιουργικά & στρατηγικά επαγγέλματα
Εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα, πρωτοτυπία και στρατηγική σκέψη είναι ανθεκτικές. Για παράδειγμα, επαγγέλματα στον σχεδιασμό, στην παραγωγή περιεχομένου υψηλού επιπέδου, στην έρευνα & ανάπτυξη και στη διαφήμιση θα συνεχίσουν να χρειάζονται ανθρώπινη φαντασία. Αν και το AI μπορεί να δημιουργήσει βασικά σχέδια ή κείμενα, η δημιουργική καθοδήγηση και το βάθος κατανόησης του ανθρώπου δίνουν προστιθέμενη αξία που δεν αναπαράγεται εύκολα από ένα μοντέλο.
Τεχνολογικοί ρόλοι & AI specialists
Είναι παράδοξο, αλλά η άνοδος της AI αυξάνει τη ζήτηση για ορισμένα επαγγέλματα αντί να τη μειώνει. Οι ειδικοί τεχνολογίας (όπως μηχανικοί AI/ML, data scientists, αναλυτές δεδομένων, cybersecurity engineers) θα είναι από τις πλέον περιζήτητες καριέρες της επόμενης δεκαετίας. Καθώς περισσότερες επιχειρήσεις υιοθετούν το AI, χρειάζονται επαγγελματίες που θα αναπτύσσουν, θα προσαρμόζουν και θα επιβλέπουν αυτά τα συστήματα. Νέες θέσεις, όπως AI prompt engineers, ειδικοί ηθικής του AI, τεχνικοί ρομποτικής και σύμβουλοι ψηφιακού μετασχηματισμού, κάνουν την εμφάνισή τους. Αυτά τα επαγγέλματα του μέλλοντος όχι μόνο δεν αντικαθίστανται από την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά δημιουργούνται εξαιτίας της και απαιτούν συνεχή ανθρώπινη καινοτομία.
Πράσινες τεχνολογίες & βιώσιμη ανάπτυξη
Ο αγώνας για την πράσινη μετάβαση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δημιουργεί μια άλλη κατηγορία ανθεκτικών επαγγελμάτων. Ειδικοί σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μηχανικοί περιβάλλοντος, τεχνικοί εγκατάστασης ηλιακών/ανεμογεννητριών, σύμβουλοι βιωσιμότητας (ESG) και ενεργειακοί επιθεωρητές έχουν λαμπρό μέλλον.
Τεχνίτες & χειρωνακτικά επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης
Πολλές εργασίες που απαιτούν δεξιότητα, εμπειρία και προσαρμογή σε μεταβαλλόμενες συνθήκες θα αντέξουν. Για παράδειγμα, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, μηχανικοί αυτοκινήτων, τεχνικοί συντήρησης εγκαταστάσεων και γενικά οι ειδικευμένοι τεχνίτες είναι δύσκολο να αντικατασταθούν. Αυτά τα επαγγέλματα συχνά περιλαμβάνουν πολύπλοκη επίλυση προβλημάτων σε πραγματικό περιβάλλον, όπου οι αυτοματοποιημένες λύσεις θα ήταν δυσανάλογα ακριβές ή αναποτελεσματικές. Μέχρι το 2030, οι τεχνίτες αυτοί θα συνεχίσουν να έχουν ζωτική σημασία, ειδικά καθώς οι υποδομές και οι τεχνολογικές εγκαταστάσεις γίνονται πιο πολύπλοκες και απαιτούν συντήρηση από ανθρώπους με υψηλή τεχνική κατάρτιση.
Συνοψίζοντας, τα επαγγέλματα που θα αντέξουν είναι εκείνα που αξιοποιούν τις μοναδικές ικανότητες του ανθρώπου ή ευθυγραμμίζονται με τις μεγάλες μελλοντικές τάσεις. Αν η εργασία σας απαιτεί επαφή με ανθρώπους, δημιουργική σκέψη, επίλυση σύνθετων προβλημάτων ή φυσική επιδεξιότητα, τότε είναι πιθανό να διατηρήσει την αξία της και στην εποχή του AI. Επιπλέον, τα επαγγέλματα του μέλλοντος περιλαμβάνουν και νέους ρόλους που προκύπτουν από την τεχνητή νοημοσύνη και τις τεχνολογικές καινοτομίες, οπότε η ευελιξία να αγκαλιάζουμε τέτοιες αλλαγές θα είναι σημαντική.
Ενημερωθείτε, επενδύστε στις δεξιότητές σας και αναζητήστε ευκαιρίες σε τομείς με προοπτική ανάπτυξης. Το JobFind.gr μπορεί να γίνει σύμμαχός σας σε αυτή την πορεία. Επικοινωνήστε μαζί μας ή επισκεφθείτε τον ιστότοπό μας για περισσότερες συμβουλές επαγγελματικής ανάπτυξης και για να βρείτε θέσεις εργασίας σε κλάδους που θα πρωταγωνιστήσουν στο μέλλον.