Το burnout και το boreout είναι δύο καταστάσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν σοβαρά την ψυχική υγεία και την εργασιακή απόδοση, αλλά διαφέρουν σημαντικά ως προς τα αίτια και τα συμπτώματά τους.
Τι είναι το burnout
Το burnout εμφανίζεται όταν κάποιος αισθάνεται διαρκώς εξαντλημένος λόγω υπερβολικών απαιτήσεων, είτε στον εργασιακό χώρο, είτε στην προσωπική του ζωή. Πρόκειται για μια μορφή εξουθένωσης που προκύπτει από τη συνεχή συναισθηματική, σωματική και ψυχική κόπωση, η οποία μειώνει σταδιακά την ικανότητα του ατόμου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Αν και συχνά σχετίζεται με την εργασία, το burnout μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε κομμάτι της καθημερινότητας, επιβαρύνοντας τόσο την υγεία όσο και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Παρόλο που δεν αναγνωρίζεται ως επίσημη ιατρική διάγνωση, η μακροχρόνια παραμέληση των συμπτωμάτων του μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, όπως αυξημένο άγχος, έλλειψη κινήτρων, αίσθημα κενού και προβλήματα υγείας, όπως ευαισθησία σε λοιμώξεις. Το burnout δεν εκδηλώνεται με έντονο άγχος, αλλά με συνεχή απάθεια, κυνισμό και αίσθηση εξάντλησης χωρίς δυνατότητα ανάκαμψης. Οι εργαζόμενοι που βιώνουν burnout συχνά νιώθουν ότι δεν έχουν τίποτα άλλο να δώσουν, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και χάνουν το ενδιαφέρον τους για το αντικείμενο της εργασίας τους, κάτι που επηρεάζει αρνητικά τόσο την παραγωγικότητά τους, όσο και τη συνολική τους ευεξία.
Τι είναι το boreout
Το boreout είναι η κατάσταση της χρόνιας πλήξης στην εργασία, η οποία προκύπτει κυρίως λόγω έλλειψης προκλήσεων και ενδιαφέροντος για το αντικείμενο της δουλειάς. Αντίθετα με το burnout, το οποίο συνδέεται με την υπερβολική εργασία και την πίεση, το boreout σχετίζεται με την ανεπαρκή νοητική και δημιουργική διέγερση. Όταν ένας εργαζόμενος αναγκάζεται να επαναλαμβάνει ανιαρές εργασίες, σταδιακά αρχίζει να αισθάνεται ότι η συνεισφορά του δεν έχει καμία αξία, με αποτέλεσμα την απώλεια κινήτρων και την αίσθηση ματαιότητας. Παρόλο που το boreout δεν είναι τόσο γνωστό όσο το burnout, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι είναι εξαιρετικά συχνό, με μία γαλλική μελέτη να υποστηρίζει ότι το 60% των εργαζομένων μπορεί να υποφέρουν από αυτό. Όπως και το burnout, έτσι και το boreout έχει σοβαρές επιπτώσεις, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, κατάθλιψη και έλλειψη ενέργειας. Επομένως, είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται εγκαίρως, ώστε να αποφεύγεται η ψυχολογική εξάντληση και η επαγγελματική στασιμότητα.
Τι προκαλεί το burnout;
Το burnout μπορεί να προκληθεί από μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται τόσο με την εργασία όσο και με την προσωπική ζωή, δημιουργώντας μια συνεχή αίσθηση εξάντλησης και αδυναμίας διαχείρισης των καθημερινών απαιτήσεων. Αρχικά, ο όρος χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για να περιγράψει την εργασιακή εξουθένωση, όμως σήμερα οι ειδικοί τον αναγνωρίζουν ως αποτέλεσμα κάθε μακροχρόνιας και στρεσογόνου κατάστασης. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του περιλαμβάνουν τις υπερβολικές επαγγελματικές απαιτήσεις, την έλλειψη σαφών ρόλων και υποστήριξης από τους προϊσταμένους, καθώς και το αίσθημα αδικίας στον χώρο εργασίας. Όταν ένας εργαζόμενος αισθάνεται ότι οι ευθύνες του είναι δυσανάλογες με τις δυνατότητές του ή ότι βρίσκεται διαρκώς υπό ασφυκτικά deadlines, το άγχος συσσωρεύεται και μετατρέπεται σε εξουθένωση. Επιπλέον, η έλλειψη ελέγχου πάνω στη δουλειά, η ασαφής καθοδήγηση και η απουσία ουσιαστικής επιβράβευσης εντείνουν το αίσθημα απογοήτευσης, οδηγώντας σε σταδιακή αποστασιοποίηση από την εργασία.
Πέρα από τις εξωτερικές συνθήκες, υπάρχουν και προσωπικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης burnout. Χαρακτηριστικά όπως ο τελειομανής τρόπος σκέψης, η τάση για απαισιοδοξία και η ανάγκη ελέγχου μπορούν να επιδεινώσουν την ψυχολογική πίεση, καθώς το άτομο δυσκολεύεται να θέσει όρια και να αναγνωρίσει πότε πρέπει να ζητήσει βοήθεια. Η έλλειψη ξεκούρασης, οι ανεπαρκείς διαπροσωπικές σχέσεις και η συνήθεια να αναλαμβάνει κανείς περισσότερες ευθύνες από όσες μπορεί να διαχειριστεί είναι επίσης παράγοντες που επιδεινώνουν την κατάσταση. Το burnout δεν προκύπτει από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά αποτελεί το αποκορύφωμα μιας μακροχρόνιας πορείας κατά την οποία οι πιέσεις αυξάνονται και οι δυνατότητες ανάκαμψης μειώνονται.
Τα συμπτώματα του burnout
Το burnout είναι μια σταδιακή διαδικασία που εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι πιέσεις της εργασίας ή της καθημερινότητας συσσωρεύονται. Στην αρχή, τα συμπτώματα μπορεί να φαίνονται ήπια και εύκολα διαχειρίσιμα, αλλά αν παραμείνουν χωρίς αντιμετώπιση, εντείνονται και μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη κατάρρευση. Αν και συχνά συγχέεται με το στρες, το burnout έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν. Τα τρία βασικά σημάδια που το χαρακτηρίζουν είναι η διαρκής κόπωση και εξάντληση, η απώλεια ενθουσιασμού και η αρνητική στάση απέναντι στην εργασία, καθώς και η αδυναμία να ανταποκριθεί κανείς στις επαγγελματικές ή προσωπικές του υποχρεώσεις. Τα συμπτώματα επηρεάζουν τόσο τη συναισθηματική όσο και τη σωματική υγεία, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο εξάντλησης και απογοήτευσης. Όσο περισσότερο παραμένουν χωρίς αντιμετώπιση, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα το burnout να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα, καθιστώντας απαραίτητη την έγκαιρη αναγνώρισή του.
Τα σημάδια του burnout εμφανίζονται σε πολλαπλά επίπεδα, με πιο έντονη την αίσθηση της συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης. Το άτομο μπορεί να νιώθει διαρκώς κουρασμένο, ανίκανο να αντιμετωπίσει ακόμα και απλά ζητήματα, ενώ μπορεί να εμφανίσει σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, μυϊκούς πόνους ή διαταραχές του πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, ένα από τα πιο ανησυχητικά σημάδια είναι η αποξένωση από τις επαγγελματικές δραστηριότητες, που συνοδεύεται από κυνισμό, αρνητισμό και συναισθήματα απογοήτευσης απέναντι στη δουλειά και τους συναδέλφους. Το άτομο αρχίζει να αποστασιοποιείται συναισθηματικά, ενώ μπορεί να χάσει εντελώς το ενδιαφέρον του για τις ευθύνες του. Παράλληλα, το burnout οδηγεί σε μειωμένη απόδοση και συγκέντρωση, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και αίσθηση ανικανότητας να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Στο ψυχολογικό επίπεδο, συχνά εμφανίζονται συναισθήματα αμφιβολίας, αδυναμίας και αποτυχίας, που μπορεί να εξελιχθούν σε κατάθλιψη. Σωματικά, η συνεχής κόπωση οδηγεί σε αυξημένη ευαισθησία σε ασθένειες, διαταραχές ύπνου και απώλεια όρεξης, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη σοβαρότερων συνεπειών και την αποκατάσταση της ψυχικής και σωματικής ισορροπίας.
Τι προκαλεί το boreout;
Το boreout προκαλείται κυρίως από την έλλειψη νοητικών και επαγγελματικών προκλήσεων, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να αισθάνεται αποκομμένος και ανικανοποίητος από τη δουλειά του. Μία από τις βασικότερες αιτίες του είναι η απουσία νέων καθηκόντων στην καθημερινότητα, η οποία καθιστά τη ρουτίνα μονότονη και κουραστική. Όταν κάποιος εκτελεί επαναλαμβανόμενες εργασίες χωρίς να έχει την ευκαιρία να μάθει κάτι καινούργιο ή να εξελιχθεί, η πλήξη αρχίζει να εγκαθίσταται και να επηρεάζει αρνητικά τη διάθεσή του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σταδιακή μείωση της δέσμευσης προς τον εργοδότη, καθώς το άτομο αισθάνεται ότι δεν έχει κανέναν ουσιαστικό λόγο να προσπαθήσει περισσότερο. Η υπερβολική εξειδίκευση ή η υπερ-προσόντα μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την κατάσταση, καθώς πολλοί εργαζόμενοι καταλήγουν σε θέσεις που δεν αξιοποιούν πλήρως τις δεξιότητές τους. Όταν κάποιος αισθάνεται ότι η δουλειά του δεν ανταποκρίνεται στις ικανότητές του ή ότι εμποδίζεται η επαγγελματική του ανέλιξη, η ανία αυξάνεται, δημιουργώντας συνθήκες που ενισχύουν την απογοήτευση και την απουσία κινήτρων.
Επιπλέον, η έλλειψη ευθυνών και νέων προκλήσεων είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στο boreout, καθώς χωρίς διανοητικά ερεθίσματα, ο εργαζόμενος νιώθει ότι η εργασία του είναι ανούσια. Η επαγγελματική στασιμότητα και η απουσία ενδιαφέροντος μπορούν να οδηγήσουν σε συναισθήματα ανικανότητας, απογοήτευσης και ακόμα και υποτίμησης του ίδιου του εαυτού. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι δεν συνειδητοποιούν άμεσα την κατάστασή τους, καθώς σταδιακά προσαρμόζονται σε μια ανεκπλήρωτη καθημερινότητα, χωρίς να αναγνωρίζουν την ψυχολογική φθορά που υφίστανται. Ωστόσο, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του boreout μπορεί να είναι εξίσου σοβαρές με αυτές του burnout, επηρεάζοντας αρνητικά τόσο την απόδοση όσο και την ψυχολογική ευεξία του ατόμου. Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα σημάδια και να αναζητούν λύσεις που θα δώσουν νέο ενδιαφέρον και σκοπό στην εργασία.
Τα συμπτώματα του boreout
Το boreout δεν είναι απλώς μια αίσθηση ανίας στον εργασιακό χώρο, αλλά μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ψυχική και σωματική υγεία ενός εργαζομένου. Τα συμπτώματά του συχνά περνούν απαρατήρητα, καθώς πολλοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τη σύνδεση μεταξύ της χρόνιας πλήξης και της επιδείνωσης της υγείας τους. Σε ψυχολογικό επίπεδο, το boreout μπορεί να εκδηλωθεί με ευερεθιστότητα, η οποία γίνεται εμφανής μέσα από ξεσπάσματα θυμού ή επιθετικότητας, συχνά χωρίς προφανή λόγο. Παράλληλα, μπορεί να προκαλέσει άγχος, το οποίο εκδηλώνεται μέσα από ξαφνικές κρίσεις ανησυχίας, ιδιαίτερα όταν ο εργαζόμενος αισθάνεται ότι η επαγγελματική του ζωή είναι στάσιμη και χωρίς προοπτικές. Ένα άλλο σύμπτωμα είναι η κοινωνική απομόνωση, καθώς το άτομο σταδιακά απομακρύνεται από τους συναδέλφους, τους φίλους ή ακόμα και τους κοντινούς του ανθρώπους, βιώνοντας μια αίσθηση αποξένωσης και απομάκρυνσης από το εργασιακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, η μακροχρόνια ανία και η έλλειψη κινήτρων μπορεί να οδηγήσουν σε καταθλιπτικά συμπτώματα, με το άτομο να νιώθει έντονη δυσαρέσκεια, αίσθηση κενού και μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Εκτός από τις ψυχολογικές επιπτώσεις, το boreout συνοδεύεται συχνά και από σωματικά συμπτώματα, τα οποία επιβαρύνουν περαιτέρω την καθημερινότητα του εργαζομένου. Συχνοί πονοκέφαλοι ενδέχεται να είναι ένδειξη ότι η κατάσταση έχει αρχίσει να επηρεάζει την υγεία, ενώ ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιθανό να οδηγήσει σε συχνές λοιμώξεις και χρόνια προβλήματα υγείας. Επιπλέον, πολλοί εργαζόμενοι που βιώνουν boreout εμφανίζουν διαταραχές ύπνου, όπως δυσκολία να κοιμηθούν ή επεισόδια αϋπνίας, που ενισχύουν την αίσθηση κόπωσης και απογοήτευσης. Αν και τα συμπτώματα του boreout μοιάζουν λιγότερο σοβαρά σε σύγκριση με το burnout, η αθροιστική τους επίδραση είναι εξίσου επιζήμια για την ψυχική και σωματική υγεία.
Burnout vs Boreout: Οι βασικές διαφορές
Το burnout και το boreout μπορεί να φαίνονται αντίθετα φαινόμενα, αλλά στην πραγματικότητα, και τα δύο αποτελούν σοβαρές καταστάσεις που επηρεάζουν την ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων. Η βασική διαφορά τους είναι ότι το burnout προκαλείται από υπερβολική εργασία και συνεχές άγχος, ενώ το boreout προκύπτει από χρόνια ανία και έλλειψη νοητικής διέγερσης. Έτσι, ενώ το burnout είναι αποτέλεσμα υπερπροσπάθειας, το boreout σχετίζεται με την αίσθηση στασιμότητας και την απουσία σκοπού στην εργασία.